Vize

Vize nedir?

Vize, ülke ve bölgelerin yetkilileri tarafından çıkarılan resmî bir belgedir. Amacı, yabancı bireylere belli bir süre boyunca bir ülke toprağına girme ve burada yaşama hakkını sağlamaktır. “Vize” ismi, Latince “charta visa” ifadesinden türemiştir ve “belgeler görüldü” anlamına gelir. Vizeler genelde pasaporta eklenen bir etiket veya damga şeklindedir. Ancak bazen internetten indirilebilir elektronik bir belge şeklini de alabilir.

Vizede isim ve pasaport numarası gibi vize sahibine ilişkin bazı kişisel bilgiler bulunur. Bunların yanı sıra, vize numarası, bitiş tarihi ve kalmaya izin verilen süre gibi detaylı bilgiler de eklenir. Dahası, vizenin geçerlilik süresi boyunca kaç kere giriş yapma hakkınızın olduğu gibi ayrıntılar da bulunabilir.

Vize Türleri

Her ülkenin çıkardığı farklı bir amaca uygun ve belli başlı kurallara tabi olan çeşitli vize türleri bulunmaktadır. Her vize türü, mahiyetini daha iyi anlayabilmenize yarayan; seyahat amacı, uygun başvuru kategorileri, geçerlilik süresi, kalma süresi, maksimum giriş sayısı ve başvuru prosedürleri gibi çeşitli kriterlere göre sınıflandırılır.

Gidiş Sebebine Göre Vize Türleri

Bu vize, eğlence, dinlenme, tatil veya gezme gibi sebeplerle seyahat etmeyi planlayan kişiler içindir. Festival ve spor turnuvaları gibi eğlence etkinliklerine katılmak için de kullanılabilir. Turist vizesi en popüler kısa süreli vizelerden bir tanesidir.

Ticaret vizesi müzakere, sözleşme imzalama, ticaret anlaşması veya ticaret, yatırım vb. alanlardaki konferans ya da fuarlara katılma gibi sebeplerle seyahat etmeyi planlayan kişiler içindir.

Bu vize, başka bir ülkeye tıbbi tedavi, iyileşme prosedürü veya ameliyat gibi sebeplerle seyahat etmeyi planlayan kişiler içindir. Ayrıca hastaya refakatçi olacak kişi için de çıkarılabilir.

Öğrenci vizesi olarak da bilinen bu vize, ilköğretim, ortaöğretim, yükseköğrenim veya lisansüstü eğitim almak isteyen kişiler içindir. Bu vizenin amacı yurt dışındaki bir eğitim kurumuna girme, araştırma ve eğitim alma gibi faaliyetlerde bulunma ve fellowship gibi programlara katılma imkânı sağlamaktır.

Çalışma vizesi çeşitli alanlarda çalışan işçi ve profesyonellere çıkarılır ve bu kişilere yabancı bir ülkede geçici ya da kalıcı çalışma imkânı sağlar. Bu vize genelde gidilecek ülkedeki meşru bir kuruluş tarafından iş teklifi alma şartıyla çıkarılır.

Havalimanı geçiş vizesi olarak da bilinen bu vize, bir ülkeye giderken başka bir ülkede aktarma yapacak kişiler için çıkarılır. Bazı durumlarda, transit vizesi olan kişiler yolculuklarına devam etmeden önce havalimanından ayrılıp kısa bir süre boyunca gezme imkânına sahiptir.

Altın vize ya da ikamet yoluyla vatandaşlık olarak da bilinen bu vize, bazı ülkeler tarafından yabancı yatırımcılara çıkarılan özel bir vize türüdür. Bu vize ülkenin ekonomisine katkı yapılmasına teşvik etmek için verilir ve alan kişiye istisnai ayrıcalıklı ikamet hakkı tanır.

Aile vizesi olarak da bilinen bu vize, yabancı bir ülkede ikamet eden aile fertlerini veya arkadaşları ziyaret etmek isteyen kişilere verilir. Genelde başvuru işlemlerinin bir parçası olarak, ziyaret edilen kişinin bir davet mektubu yazması gerekir.

Bazı ülkeler kendi vize plan ve düzenlemelerine göre çeşitli amaçlara dayanan başka vize türlerine sahip olabilir. Bunların arasında insani yardım vizeleri, diplomatik vizeleri, çıkış/yeniden giriş vizesi, çalışma tatili vizeleri, dijital göçebe vizeleri, göçmen vizeleri, kutsal yolculuk vizesi (Umre ve Hac vizeleri gibi) vb. bulunur. Ülkeler tarafından çıkarılan bazı vize türleri aynı anda birden fazla işleve sahip olabilir. Örneğin bazı turist vizeleri ayrıca ticaret, aile ziyareti, kısa süreli kurslara katılma ve hatta tıbbi tedavi görme gibi sebepler için dahi kullanılabilir. Bu yüzden seyahat edecek kişilerin gidiş amaç veya amaçlarına göre en uygun vize türünü dikkatli bir şekilde seçmeleri tavsiye edilir.

Geçerlilik Süresine Göre Vize Türleri

Bu vizeler yabancı ülkeleri kısa bir süre için ziyaret etmek isteyen kişilere verilir. Bu vizelerin süreleri genelde 30 ila 90 gün olmakla beraber, vizeyi verecek ülkeye göre değişiklik gösterebilir. Örneğin bazı ülkeler kısa süreli bir vizeyle 180 güne kadar kalma imkânı tanır.

Bir ülkede uzun süre kalması gereken kişilere verilen uzun süreli vizeler, bir yıl veya daha fazla kalma hakkı tanır. Çoğu uzun süreli vizeler ek süre için uzatılabilir veya yenilenebilir. Bu vizelere örnek olarak öğrenci vizesi, aile birleşimi ve çalışma amaçlı vizeler gösterebilir.

Bazı ülkeler ülkede belli bir süre ikamet etme, aile bağına sahip olma ya da ülke ekonomisine katkıda bulunan kayda değer yatırımlarda bulunma gibi belli başlı şartları karşılayan kişilere kalıcı kalma izni verebilir. Kalıcı ikamet vizeleri, kişilere süresiz olarak kalma hakkı tanır.

Uzun süreli vize ve kalıcı ikamet vizelerinin tanımının ülkeden ülkeye değişebileceğini unutmamak gerekir. Bazı ülkeler bunlara “oturma izni” adı verirken “vize” terimini yalnızca giriş izinleri ve kısa süreli ziyaret vizeleri için kullanır.

Giriş Sayısına Göre Vize Türleri

Bu vize, vizeyi çıkaran ülke için tek seferlik giriş imkânı tanır ve ülke terk edildikten sonra geçersiz olur.

Çift girişli vizeyle bir ülkeye belirlenen geçerlilik süresi içinde iki kere giriş ve çıkış yapılabilir.

Bu vize, vizeyi çıkaran ülkeye geçerlilik süresi boyunca sınırsız sayıda giriş yapma hakkı tanır.

Başvuru İşlemlerine Göre Vize Türleri

Normal vize, elçilik, konsolosluk ya da başvuru merkezlerinden alınan alışılmış vize türüdür. Başvurunun bazı aşamalarını internet üzerinden halletmek mümkün olabilse de vizenin çıkması için pasaportun bizzat elden verilmesi gerekir.

İnternet üzerinden başvuru yapılan e-vize, mülakat için elçilik veya konsolosluklara gitme zorunluluğunu ortadan kaldırır. Başvuru onaylanıp işleme koyulduğunda kişilere vizenin elektronik bir kopyası verilir. Gidilmek istenen yere bu elektronik kopyayla gitmek mümkündür.

Varışta vize, gidilmek istenen ülkenin sınır geçiş noktasına vardıktan sonra çıkarılır. Varışta vize için önceden başvuru yapmak gerekmez. Varışta vize; etiket, elektronik vize ya da pasaport damgası şeklinde olabilir.

Vize Almak için Gereken Belgeler

Vize almak için gerekli olan belgeler ve yapılması gerekenler; vizenin türü, vize başvurusunun yapılacağı yer, başvuran kişinin uyruğu ve gidilecek ülke gibi çeşitli faktörlere göre değişebilir. Ancak çoğu kişiden vize başvurusunun bir parçası olarak aşağıdaki belgeleri de sağlaması istenir:

Pasaport

Vizeyi verecek ülke tarafından belirlenen minimum geçerlilik süresine sahip bir pasaport.

Vize başvuru formu

Bu, kâğıt üzerinde doldurulabildiği gibi, internet üzerinden elektronik form şeklinde de doldurulabilir.

Fotoğraf

Çoğu vizede başvuran kişiden yakın zaman önce çekilmiş, pasaport boyutlarına uygun fotoğrafı istenir.

Vize ücreti

Başvuran kişilerden muaf olmadıkları sürece bir vize ücreti alınır.

Destekleyici belgeler

Bunlar vizenin türü ve seyahatin amacına göre belirlenir. Uçak bileti, otel rezervasyonu, mali olanak ispatı ve seyahatin amacı ile ilgili belgeler bunlara örnek olarak gösterilebilir.

Vize Ücreti

Bir vize başvurusu yaparken vize ücretinin temel zorunluluklardan biri olduğunu unutmamak gerekir. Her ülkenin vize türleri için farklı vize ücretleri olabilir. Bu ücretler karşılıklık ilkesine dayanarak başvuru yapan kişinin uyruğuna göre değişebilir. Konsolosluk yetkilileri başvuru yapan kişinin bulunduğu kategoriye göre fiyat düşüşü ya da ücretten muafiyet de sunabilir. Örneğin bu durum, Schengen vize başvurularında çocuklar ve öğrenciler için geçerlidir.

Vize ücretleri için kabul edilen para birimi ve ödeme yöntemlerini konsolosluk yetkilileri belirler ve bu, başvurunun nerede ve nasıl yapıldığına göre değişebilir. Kabul edilen ödeme yöntemleri arasında kredi kartı, banka kartı, nakit, banka transferi vb. bulunur. Vize servis sağlayıcıları başvurunun düzgün bir şekilde yapılmasına yardımcı olmak, destekleyici belgelerin doğruluğu ve tamlığını kontrol etmek ve başvuruda verilen bilgilerin istikrar ve gerçekliğinden emin olmak gibi hizmetler için ek ücret talep edebilir.

Vizeye Nasıl Başvurulur: Vize Başvuruları için Adım Adım Rehber

Vize başvuru işlemleri; gidilecek ülke, vize türü, seyahat sebebi ve diğer bazı durumlara göre değişebilir. Bazı vizeleri tamamıyla internet üzerinden almak mümkünken diğerleri için elçilik, konsolosluk ya da vize başvuru merkezlerinden bizzat başvuru yapmak gerekir. Bazen de başvuru işlemleri internet üzerinden başlatılıp belgelerin elden verilmesi veya mülakata katılınması gerekebilir. Çoğu vize başvurusunda aşağıdaki adımlar takip edilir:

Vize başvuru formunu doldurma
- Bu, kişisel bilgilerinizi verme ve seyahatiniz ile gitme amacınız hakkındaki sorulara cevap vermeyi içerir. Başvuru formu kâğıt şeklinde olabileceği gibi elektronik biçimde de olabilir.
Gerekli belgeleri gönderme
- Başvuran kişinin fotoğraf ve gerekli belgelerin fiziki bir kopyasını teslim etmesi ya da belgelerin elektronik kopyalarını online başvuru sürecinde yüklemeleri gerekebilir.
Vize ücretlerinin ödenmesi
- Başvuru sürecinin belli bir aşamasında kişilerden banka kartı, nakit ya da çek gibi belirli ödeme yöntemleriyle vize ücretini ödemeleri istenir.
Mülakata katılma
- Çoğu zaman kişinin bir konsolosluk yetkilisiyle mülakata girmesi gerekir. Mülakatın amacı, başvuran kişinin almak istenen vize için uygun olup olmadığını belirlemektir ve başvuruyla ilgili sorulara cevap vermeyi içerebilir.
Vizeyi alma
- Başvuru onayı çıkarsa elektronik vizenizi e-posta adresinizden, vize etiketinizi de konsolosluktan alabilirsiniz. Vizeyi aldıktan sonra gitmek istenilen yere gitmeden önce vizedeki bilgilerin doğru olup olmadığını kontrol etmeniz önerilir.

Vize Başvurularının İşlem Süresi

Gerekli belgeleri tamamlayıp vize başvuru formu gönderildikten sonra, geriye başvurunun sonucunu beklemek kalır. Vize başvurularının işlem süresi yalnızca birkaç dakika sürebildiği gibi, birkaç gün ve hatta bazen birkaç ay bile sürebilir. Vize türü, gidilecek yer, başvurunun yapıldığı konum, güvenlik kontrolleri, başvurunun mahiyeti, gerekli bilgi ve belgelerin tamlığı ve başvuru işlemlerinden sorumlu olan konsolosluk bölümlerinin iş yükü gibi çeşitli faktörler işlem süresine etki edebilir. Resmî tatiller ve tatil dönemleri de karar verme sürecini biraz uzatabilir.

Bazı ülkeler ek ücret karşılığında ya da seyahatin ertelenemeyeceği çok acil durumlarda vize işlemlerini hızlandırabilir. Acil durumlara örnek olarak alacağı eğitimin başlangıç tarihi yakın olan biri için eğitim vizesi ya da aile içi veya insani yardımı içeren acil bir durum verilebilir.

Vize Geçerlilik Süresi ve Kalma Süresi

Vize geçerlilik süresi, aldığınız vizeyi kullanabileceğiniz zaman aralığını ifade eder. Vizeler genelde kalınabilecek maksimum gün sayısını kapsayacak şekilde çıkar. Örneğin çok girişli Schengen vizesi çoğu zaman en az bir yıllık çıkarılır. Vizeyi alan kişi izin verilen kalma süresini aşmadığı sürece bu süre içerisinde Schengen bölgesine istediği kadar girip çıkabilir. Kalış süresi çoğunlukla 180 günlük süre içerisinde 90 gündür.

Vize geçerlilik süresi bazı durumlarda vize sahibinin gitmek istediği ülkeye girebilmesi için gereken süreyi de ifade edebilir. Örneğin çoğu BAE vizesi, çıkış tarihinden itibaren iki ay boyunca geçerlidir. Yani vize sahibi bu süre içerisinde BAE’ye giriş yapmazsa vizesi geçersiz olacaktır.

Kalma süresi ise vize sahibi kişinin vizeyi kullanarak ülke içinde kaç gün kalabileceğini ifade eder. Vizenin geçerlilik süresi ile (giriş için verilen süre) kalma süresini (gidilecek ülkede kalma için verilen süre) karıştırmamak gerekir. Bazı vizeler kalınacak gün için belli bir süre belirlemeyip bu kararı giriş noktalarındaki göç yetkililerine bırakır. Buna ABD turist vizesi (B2 vizesi) örnek olarak gösterilebilir.

Vize Muafiyeti ve Vizesiz Seyahat

Bir yere gitmek için kesinlikle vize alınması gerekir diye bir kaide yoktur çünkü birçok ülke belli amaç veya koşullara dayanarak diğer bazı ülke vatandaşlarının vizesiz giriş yapmasına imkân tanır. Bu vize muafiyeti, ülkeler arasındaki karşılıklı anlaşmaya dayanabildiği gibi, belli başlı ülkeler için tek taraflı olarak da verilebilir. Bu, kişilere büyük bir seyahat özgürlüğü tanırken seyahat hazırlıklarını kolaylaştırır ve onları seyahat kısıtlamalarından kurtarır. Ayrıca vize almakla harcanacak zaman ve çabadan da tasarruf etmiş olunur.

Vizesiz seyahat edilebilen ülkeler, kişinin sahip olduğu pasaporta göre değişir. Bazı pasaportlar diğerlerine göre çok daha fazla vizesiz seyahat fırsatı sağlayabilir. Yani daha güçlü pasaporta sahip olanların vize zorunluluğu olmadan girebildiği ülke sayısı çok daha fazladır. Dolayısıyla dünyanın en güçlü pasaportu, vatandaşına en fazla küresel hareket imkânı tanıyan ve vizesiz en fazla sayıda ülkeye giriş sağlayan pasaporta denir.

Vize Uzatma ve Tanınan Süreyi Aşma

Vize düzenlemeleri ülkeden ülkeye değişiklik gösterir. Daha uzun süre kalmak için bazı vizeleri uzatma, yenileme veya değiştirmek mümkündür fakat uzatma, yenileme veya başka bir vize kategorisine geçme hakkı tanınmayan ve vizenin süresi dolduğunda ülkenin hemen terk edilmesini zorunlu kılan vize türleri de bulunur. Bu terimlerin açıklamaları ve aralarındaki farkları aşağıdan görebilirsiniz:

Vize uzatma

Vize uzatma, vizesini aldığınız ülkede bulunurken kalma süresini uzatmak için yapılan işlemdir. Örneğin bazı ülkelerde vize süresi dolmadan önce turist vizesinin süresini uzatmak mümkündür. Uzatma işlemi için genelde bunu konsolosluk yetkililerine bildirmek, başvuru yapmak ve vize uzatma ücretini ödemek gerekir.

Vize yenileme

Vize yenileme, asıl vizenin süresi dolduğunda bu vizenin aynısına tekrar başvurmak için yapılan işlemdir. Buna bir öğrencinin eğitimine devam etmek için eğitim vizesini uzatmak istemesi örnek olarak verilebilir. Vize yenileme için gerekenler ve prosedürler ülkeye ve vize türüne göre değişebilir.

Vize değiştirme

Vize değiştirme, mevcut vizeyle bir ülkede bulunuyorken farklı bir vize türüne başvurmak için yapılan işlemdir. Örneğin bir kişi ABD’de turist (B2) vizesiyle bulunuyor ama hayatına eğitim alanında devam etmek istiyorsa vize durumunu öğrenci vizesi olarak değiştirme talebinde bulunabilir. Vize değişim sürecinde başvuru formunu ve ek belgeleri gönderme ile transfer ücretini ödeme gibi işlemler bulunur.

Bir turist bir ülkede vizesini yenilemeden, uzatmadan ya da başka bir vize türüne değiştirmeden vizesinin bitiş süresi veya izin verilen kalma süresinden fazla kalmışsa kendisine tanınmış süreyi aşmış sayılır. Vize süresini aşma, göçmen kanunlarının ihlali olarak kabul edilir ve yeniden giriş hakkını kaybetme, sınır dışı edilme, para cezası ödeme ve mahkemeye çıkarılma gibi sorunlara sebep olur. Dahası, vize süresini aşma yalnızca o ülkenin değil, diğer ülkelerin de gelecekteki vize başvurularına olumsuz etki eder çünkü kişinin niyeti ve güvenilirliği zedelenmiş olur. Kişilerin vize bitiş süresini kesinlikle unutmamaları ve vize süresini aşmamak için gidecekleri ülkenin kural ve kanunlarına en iyi şekilde uymaları tavsiye edilir.

Başarılı bir Vize Başvurusunun Püf Noktaları

Bir vizeye başvururken vizenizin onaylanma ihtimalini artırmak için aşağıdaki tüyo ve tavsiyelere kulak vermek önemlidir:

Gerekli bütün belgeleri zamanında teslim edin ve elçilik, konsolosluk ya da vize başvuru merkezinden istenen bütün ek belgeleri sağlamaya özen gösterin.
Başvurunuzdaki bütün bilgilerin doğru ve eksiksiz olduğundan emin olun.
Vize başvuru formundaki bütün sorulara tüm gerçekliğiyle şeffaf yanıtlar verin.
İşlem süresinin gecikme ihtimaline karşı başvurunuzu gideceğiniz tarihten çok önce yapın.
Gerekirse vize servis sağlayıcıları ve göç danışmanlarından yardım alın.
Uçak rezervasyonu, konaklama ve planlanan faaliyetlerin bulunduğu anlaşılır bir seyahat programı çıkarın.
Mülk sahipliği, stabil bir işe sahip olma veya aile bağlantısı gibi sebepler sunarak ikamet ettiğiniz ülkeye olan bağlılığınıza dair sağlam kanıtlar sunun. Ziyaretiniz sona erdiğinde ülkenize geri döneceğinizi gösterin.
Elçilik veya konsolosluktan verilen, almak istediğiniz vize türüne ait şartlar gibi talimatlara uyduğunuzdan emin olun.
Mülakatlarda elçilik veya konsolosluk personeliyle etkileşime girerken nazik ve profesyonel bir tavır takının.

Vize Başvuru Reddi: İtiraz Seçeneklerini Anlama

Vize başvuruları; eksik belge, mali istikrarsızlık, uygunluk şartlarını karşılamama, kişinin vize süresi sona erdiğinde ülkesine geri dönme niyetine dair şüphe, sabıka kaydı, göç kanunlarının geçmişte ihlal edilmiş olması ya da eski bir vizenin süresini aşma gibi sebeplerle reddedilebilir. Konsolosluk yetkilileri kişinin seyahat boyunca hayatını idame ettirebilecek mali olanaklara sahip olup olmadığını ve ülkesine geri dönme niyetinin olup olmadığını anlamaya çalışır.

Vize başvurusunun reddedilmesi durumunda, gidilmek istenen ülkenin göç kanunlarına göre bu karara itiraz etme hakkına sahip olabilir. İtiraz süreci; ret sebebini anlama, destekleyici ek belgeler sunma, ret sebeplerine teker teker değinen resmî bir itiraz mektubu yazma ve itiraz belgelerini uygun makama teslim etme gibi birkaç adımdan oluşur. İtiraz mektubunun düzgün ve net bir şekilde yazılması ve vizenin reddine ilişkin sebeplere değinilmesi gerekir. İtiraz reddedilirse bazı ülkeler itiraz sürecinin bir parçası olarak tekrar itiraz etme ya da görevli mahkeme karşısında adli incelemeye çıkma gibi başka seçenekler de sunabilir. Vize başvuru reddine itiraz etmeyi düşünen kişilerin, bilhassa karmaşık ve zor bir durumla karşı karşıya kalınmışsa vize danışmanları ya da göçmenlik avukatlarından hukuki yardım almaları önerilir.